การทำหมัน
ประเทศไทยเป็นที่อยู่อาศัยของสุนัขจรจัดนับล้านตัว
มูลนิธิเพื่อสุนัขในซอย (ซอยด๊อก) ก่อตั้งขึ้นเพื่อพัฒนาสวัสดิภาพของสัตว์จรจัดในประเทศไทยด้วยการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุคือ ปัญหาประชากรสัตว์จรจัดที่มากเกินไป เป็นที่ยอมรับในระดับสากลว่าวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการจัดการกับประชากรสุนัขจรจัดคือการทำหมันสัตว์อย่างต่อเนื่องในทุกพื้นที่หรือที่เรียกว่ากระบวนการ CNVR (จับ, ทำหมัน, ฉีดวัคซีน, นำกลับสู่ถิ่นเดิม)
โครงการทำหมัน CNVR เริ่มต้นขึ้นในพ.ศ. 2546 ที่จังหวัดภูเก็ต และขยายการทำงานไปยังอีกหลายพื้นที่ของประเทศไทยในปีพ.ศ. 2558 โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรุงเทพฯ ซึ่งเป็นบ้านของสุนัขจรจัดหลายแสนตัว โดยโครงการทำหมัน CNVR ในกรุงเทพฯ ได้รับทุนสนับสนุนบางส่วนจาก Dogs Trust และได้ดำเนินการทำหมันและฉีดวัคซีนสัตว์ไปแล้วมากกว่าครึ่งล้านตัว
ในปีพ.ศ. 2546 โครงการนี้ถูกจัดตั้งขึ้นจากสัตวแพทย์อาสาเพียงไม่กี่คนที่ดำเนินการผ่าตัดทำหมันสัตว์จรจัดเพียง 4-5 ตัวต่อวัน จนตอนนี้กลายเป็นโครงการที่ให้การทำหมันสัตว์มากกว่า 22,000 ตัวต่อเดือน ครอบคลุมพื้นที่ทั่วทั้งประเทศไทย
ในปีพ.ศ. 2566 สัตว์จรจัด 1 ล้านตัวได้รับการทำหมันจากซอยด๊อก นับเป็นการบรรลุเป้าหมายสำคัญของโครงการในการช่วยเหลือสัตว์จรจัด โดยปัจจุบันมีสุนัขและแมวจรจัดมากกว่า 1.3 ล้านตัวได้รับการทำหมันแล้วจากโครงการ นอกจากนี้โครงการทำหมัน CNVR ของมูลนิธิฯ ยังได้กลายเป็นโครงการทำหมันและฉีดวัคซีนที่ใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย
ในปีพ.ศ. 2567 ซอยด๊อกได้รับการสนับสนุนทางการเงินเพื่อดำเนินโครงการทำหมัน CNVR ที่ภาคใต้ของประเทศไทย จากแฮปปี้ ด็อกโก องค์การกุศลที่ตั้งอยู่บนเกาะสมุย
ปัจจุบันโครงการทำหมัน CNVR ของมูลนิธิฯ ดำเนินการอยู่มากกว่า 1 ใน 3 จังหวัดของประเทศไทย
จากการสำรวจประชากรสุนัขจรจัดในกรุงเทพมหานคร พบว่าจำนวนสุนัขจรจัดลดลงอย่างมีนัยสำคัญ โดยลดลงเฉลี่ย 20% ในพื้นที่ที่ดำเนินการ ขณะเดียวกันสุนัขจรจัดที่ยังอาศัยอยู่ในชุมชนล้วนได้รับสวัสดิภาพที่ดีขึ้นเป็นอย่างมาก วัดได้จากการมีสุนัขจรจัดผอมโซหรือขาดสารอาหารที่น้อยลงอย่างเห็นได้ชัด คุณสามารถอ่านรายงานการประเมินผลกระทบของการจัดการประชากรสุนัขจรจัดโดยโครงการทำหมัน CNVR ในพื้นที่กรุงเทพมหานครได้
การฉีดวัคซีน
วัคซีนนั้นมีความสำคัญและต้องทำควบคู่กับการทำหมัน สามารถป้องกันการแพร่เชื้อโรคที่เป็นอันตรายเช่น โรคพิษสุนัขบ้า เป้าหมายสูงสุดของการฉีดวัคซีนแก่สุนัขและแมวคือการกำจัดโรคพิษสุนัขบ้าให้หมดไปจากประเทศไทย
การฉีดวัคซีนให้กับสุนัขมีส่วนสำคัญในการสร้างภูมิคุ้มกันหมู่เพื่อป้องกันโรคต่างๆ ที่สามารถเกิดขึ้นได้ในหมู่สุนัข
โดยเมื่อทำการฉีดวัคซีนให้กับสุนัขจรจัดอย่างน้อย 70% ของประชากรสุนัขในพื้นที่จะทำให้เกิดภูมิคุ้มกันหมู่ ซึ่งเป็นการป้องกันโรคติดต่อทางอ้อม เนื่องจากเมื่อประชากรสุนัขส่วนใหญ่ได้รับวัคซีนและมีภูมิคุ้มกันต่อโรค จะสามารถปกป้องสุนัขตัวที่ยังไม่มีภูมิต้านทานให้ห่างไกลจากโรคได้ รวมถึงป้องกันโรคติดต่อจากสัตว์สู่คนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สุนัขที่ได้รับการฉีดวัคซีนจะทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกัน ไม่ให้เชื้อไวรัสแพร่กระจายไปยังสุนัขที่ยังไม่มีภูมิคุ้มกัน การหยุดยั้งการแพร่กระจายของเชื้อนี้นอกจากลดโอกาสในการแพร่ระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าจากสุนัขตัวหนึ่งไปยังสุนัขอีกตัว ยังลดโอกาสการติดเชื้อไปยังคนได้อีกด้วย
การดำเนินโครงการทำหมัน CNVR ของมูลนิธิฯ ในกรุงเทพฯ ช่วยลดจำนวนผู้ป่วยโรคพิษสุนัขบ้าในกรุงเทพฯ อย่างเห็นได้ชัดนับตั้งแต่ปีพ.ศ. 2558 เป็นต้นมา
เป้าหมายสูงสุดของการฉีดวัคซีนแก่สุนัขและแมวคือการกำจัดโรคพิษสุนัขบ้าให้หมดไปจากประเทศไทย